Mrekullia Kur’anore në ndalimin e alkoolit

Imam Didmar Faja

Punim për Konferencën Ndërkombëtare me titull:
“Mrekullia (Hyjnore) në Legjislacionin Kur’anor që i Adresohet Mendjes dhe Shpirtit Njerëzor”

 

الإعجاز في التشريع القرآني خطاب العقل وسكينة الروح

 

Mbajtur në sallën e konferencave të Hotelit Al-Rashid, Bagdad, më datat 16–18 Shkurt 2019

 

Ndalesa e Alkoolit sipas Ligjit Islam

Muslimanët besojnë se Kur’ani është një libër hyjnor udhëzimi dhe i mbushur me dritë e mençuri hyjnore të shpërndara nëpër faqeve të tij. Ndër dritat e urtësisë hyjnore që përmbajnë ajetet e tij është fakti që legjislacioni Islam, sheriati, ka për qëllim të mbrojë individin dhe shoqërinë nga çdo lloj dëmi. Vera (hamr), apo alkooli dhe substancat e tjera dehëse janë ndër ato ndalesa që Kur’ani i ka ndaluar në mënyrë apsolute. Duke u bazuar në thenie të sakta profetike, hadithe, të Hz. Muhamedit (a.s.), Termi hamr përfshin çdo gjë tjetër që shkakton dehje tek njeriu.

Ky punim ka për qëllim të nxjerrë në pah natyrën e mrekullueshme të legjislacionit Kur’anor përmes një vlerësimi të efekteve pozitive (të pakta) dhe negative (të shumta) të konsumimit të alkoolit. Për këtë qëllim, ky punim, përveç teksteve Islame, përmban studime mjekësore dhe statistika shkencore që të gjitha çojnë në përfundimin se konsumimi i alkoolit është i dëmshëm, si për individin, ashtu edhe për shoqërinë në përgjithësi.

Në Kur’an ekzistojnë disa ajete ku përmendet vera apo alkooli, dhe ndalimi i tij nuk është shpallur në një moment të vetëm, por nëpërmjet disa fazave graduale (tedrīxh). Duke ndjekur kronologjinë dhe kontekstin e ajeteve, kuptohet se në fillim Kur’ani i mësoi muslimanëve se dëmi i alkoolit është më i madh se dobitë e tij. Më pas, i udhëzoi besimtarët të mos falen ndërkohë që janë të dehur, dhe në fund u shpall ajeti i ndalimit të plotë të tij. Ajeti që ndaloi plotësisht konsumimin e alkoolit është ky:

ياَ أيَهُّاَ الذَّيِنَ آمنَوُا إنِمَّاَ الَْخمْرُ واَلَْميْسِرُ واَلأنَْصاَبُ واَلَْأزْلَامُ رِجْسٌ مِّنْ عَمَلِ الشيَّطْاَنِ فاَجتْنَبِوُهُ لَعَلَّكُمْ تفُلْحِوُنَ. إنِمَّاَ يرُيِدُ الشيَّطْاَنُ أنَ يوُقِعَ بَيْنَكُمُ العْدَاَوَةَ واَلبْغَضْاَءَ فيِ الَْخمْرِ واَلَْميْسِرِ وَيَصُدَّكُمْ عنَ ذِكْرِ اللَّهِ وَعَنِ الصَّلَاةِ فَهَلْ أنَتمُ منُّتهَوُنَ

“O ju që keni besuar! Vera, bixhozi, idhujt dhe shigjetat për fat janë ndyrësi nga veprat e shejtanit; shmanguni prej tyre që të jeni të shpëtuar. Me anë të verës dhe bixhozit, shejtani synon të mbjellë ndërmjet jush armiqësi dhe urrejtje dhe t’ju pengojë nga përkujtimi i Allahut dhe nga namazi. A nuk do të hiqni dorë pra?”1

1 Kur’ani i Madhërishërm, përkthyer nga Hasan Efendi Nahi, (Prishtinë: Bashkësia Islame e Kosovës, 2015) 5:90– 91.

 

Përfitimet e pakta të alkoolit

Në një artikull të publikuar nga faqja amerikane Mayoclinic.org, theksohet se përdorimi i moderuar i alkoolit mund të ketë disa përfitime shëndetësore, por se nuk është pa rrezik. Pikat më poshtë tregojnë për disa përfitime të mundshme:

• Ulja e rrezikut për zhvillimin dhe vdekjen nga sëmundjet e zemrës
• Ulja e rrezikut nga goditja ishemike (kur arteriet që çojnë në tru ngushtohen ose bllokohen duke shkaktuar rrjedhje të reduktuar të gjakut)
• Ulja e rrezikut për diabet

Megjithatë, sipas stafit të Mayo Clinic, edhe kur konsumohet në sasi të moderuara, alkooli mund të mos jetë i sigurt për personat që kanë faktorë rreziku për sëmundje të zemrës.2

Edhe më shqetësuese janë përfundimet e një artikulli të publikuar në revistën prestigjioze Angleze, The Lancet, me titull: “No level of alcohol consumption improves health. (Asnjë nivel i konsumimit të alkoolit nuk e përmirëson shëndetin)” Ky artikull paraqet vlerësimin më gjithëpërfshirës deri më sot për 195 vende dhe territore, duke mbuluar një periudhë prej 25 vitesh (1990–2016) mbi ndikimet e konsumit të alkoolit në shkallë botërore.3

Sipas një studimi të vitit 2016, të përpiluar nga Global Burden of Diseases, Injuries, and Risk Factors (GBD), të dhënat tregojnë një rrezik të konsiderueshëm të alkoolit në vdekshmëri, paaftësi dhe sëmundje në mbarë botën. Ky studim tregonte për rreziqe më të mëdha se studimet e kryera më parë. Për grupmoshën 15–49 vjeç, “përdorimi i alkoolit ishte faktori kryesor i rrezikut globalisht në vitin 2016, me 3.8% të vdekjeve të femrave dhe 12.2% të meshkujve që i atribuoheshin konsumit të alkoolit.”4

Artikulli shton gjithashtu se ndikimi i dëmshëm i alkoolit shtrihet përtej shëndetit, në familje, kriminalitet dhe vendin e punës: “Për ata që mendojnë se konsumi i ulët i alkoolit nuk përbën kërcënim për veten apo shoqërinë e tyre, ja një përmbledhje nga i njëjti studim: “Përfundimet e studimit janë të qarta dhe pa mëdyshje: alkooli është një problem i madh global për shëndetin, dhe përfitimet e vogla që mund të sjellë në nivele të ulëta konsumimi janë të zbehta përballë rrezikut të shtuar nga dëmet e tjera shëndetësore, përfshirë edhe kancerin.”5

2 mayoclinic.org/healthy-lifestyle/nutrition-and-healthy-eating/in-depth/alcohol/art-20044551. (aksesuar me 01

Shkurt. 2019)

3 thelancet.com/journals/lancet/article/PIIS0140-6736(18)31571-X/fulltext. aksesuar me 01 Shkurt, 2019, (par. 1)

4 Ibid.

5 Ibid. (par. 3).

 

Asnjë sasi alkooli nuk është e sigurt për shëndetin

Edhe deri në ditët e sotme, studiuesit dhe mjekët kanë pretenduar se konsumimi i një sasie të vogël të alkoolit është i padëmshëm. Në botën perëndimore, disa mjekë ende sot i rekomandojnë pacientëve të tyre një gotë vere në mbrëmje, për të ndihmuar sistemin kardiovaskular të qetësohet dhe për të përmirësuar gjumin.

Në Kur’an, siç u permend me sipër, pranohet se ekzistojnë disa përfitime nga vera, por gjithashtu thuhet se dëmi i saj është më i madh se përfitimi. Thuhet në ajetin Kur’anor:

يسَأْلَوُنَكَ عَنِ الَْخمْرِ واَلَْميْسِرِ ۖ قُلْ فيِهمِاَ إِثْمٌ كبَيِرٌ ومَنَاَفِعُ للِناَّسِ وإَثِمْهُمُاَ أَكْبَرُ منِ نفَّعْهِمِاَ

 

“Të pyesin ty për verën dhe bixhozin. Thuaj: ‘Në to ka dëme të mëdha dhe disa dobi për njerëzit, por mëkati i tyre është më i madh se dobitë e tyre.”6

 

Në Islam, çdo sasi e alkoolit është e ndaluar

Hadithet profetike e sqarojnë më tej se çdo sasi e alkoolit apo lëndë tjetër dehëse është e ndaluar, pavarësisht sasisë.

وَعَنْ جاَبرٍِ – رضي الله عنه – أَنَّ رسَوُلَ اللَّهِ ﷺ قاَلَ ماَ أَسْكَرَ كثَيِرهُُ، فقَلَيِلُهُ حرَاَمٌ

 

Transmetohet nga Xhābir (Allahu qoftë i kënaqur me të) se i Dërguari i Allahut (a.s.) ka thënë: “Çdo gjë që deh në sasi të madhe, edhe sasia e vogël e saj është e ndaluar.”7

Një hadith tjetër i të Dërguarit të Zotit (a.s.) bie ndesh me deklaratat e disa mjekëve që rekomandojnë një gotë vere në mbrëmje për qetësim apo përfitim shëndetësor. Në hadith thuhet:

وَعَنْ واَئلٍِ الَْحضْرَمِيِّ أَنَّ طاَرِقَ بْنَ سوُيَدٍْ رَضِيَ اللَّهُ عنَهْمُاَ – سَأَلَ النَّبِيَّ ﷺ عَنْ الَْخمْرِ يصَنْعَهُاَ للِدوَّاَءِ؟ فقَاَلَ “إنِهَّاَ لَيْسَتْ بدِوَاَءٍ، ولَكَنِهَّاَ داَءٌ

 

Wā’il El-Ḥadramī transmeton se Ṭārik bin Suvejd (Allahu qoftë i kënaqur me ta) e pyeti Profetin (a.a.) nëse mund ta përgatiste verën për qëllime mjekësore, e Profeti (a.s.) iu përgjigj: “Ajo nuk është ilaç, përkundrazi, është sëmundje.”8

 

Profeti Muhammed (a.s.) e ka sqaruar më tej këtë çështje edhe në një hadith tjetër:

6 Kur’ani (2:219).

7 Ebu Davud Sulejman ibn el-Eshʿath, Suneni i Abī Dāwūdit, Libri i Pijeve, Bejrut, Dar el-Fikr, pa vit, hadithi nr. 3681.

8 Muslim bin el-Ḥaxh-xhaxh, Sahihu i Muslimit, Libri i Pijeve, hadithi, Dar Ihjaʾ el-Turath el-ʿArabi, pa vit, nr. 1984.

 

وَعَنْ أُمِّ سَلَمَةَ رَضِيَ اللَّهُ عنَهْاَ، عَنِ النَّبِيِّ ﷺ قاَلَ “إِنَّ اللَّهَ لَمْ يَجْعَلْ شفِاَءَكُمْ فيِماَ حَرَّمَ عَلَيْكُمْ

 

Transmetohet nga Ummu Seleme (Allahu qoftë i kënaqur me të) se Profeti (a.s.) ka thënë “Allahu nuk e ka vendosur shërimin tuaj në ato gjëra që Ai ua ka ndaluar.”9

 

Kërkimet shkencore puthiten me ato Islame në faktin se nuk ka asnjë sasi alkooli që e siguron njeriun nga dëmi i tij. Në vitin 2016 u realizua një studim i rëndësishëm shkencor nga Dr.

Emmanuela Gakidou dhe bashkëpunëtorët e saj nga Institute for Health Metrics and Evaluation në University of Washington (USA). Një nga gjetjet kryesore të këtij studimi ishte se nuk gjendet asnjë sasi e padëmshme në konsumin e alkoolit.10

Ky studim tërheq vëmendjen e gjithsecilit për të reflektuar dhe për të kuptuar se ajetet e Kur’anit, përfshirë ato ligjore (el-teshrīʿī), përmbajnë udhëzim dhe natyrë mrekullie (iʿxhāz), të vlefshme për çdo kohë.

 

Thelbi i ndalimit të Alkoolit në Islam

Në ajetin e ndalimit të alkoolit, që u përmend më lart, Kur’ani i Madhërishëm shpjegon qartë arsyen e ndalimit të tij, duke thënë: “O ju që keni besuar! Vera, bixhozi, idhujt dhe shigjetat për fat janë ndyrësi nga veprat e shejtanit; shmanguni prej tyre që të jeni të shpëtuar. Me anë të verës dhe bixhozit, shejtani synon të mbjellë ndërmjet jush armiqësi dhe urrejtje dhe t’ju pengojë nga përkujtimi i Allahut dhe nga namazi. A nuk do të hiqni dorë pra?”11

Në fillim të ajetit vërejmë se ndalimi i alkoolit lidhet me shpëtimin e njeriut. Konsumimi i tij, edhe në sasi të vogla, mund të mos e çojë menjëherë drejt shkatërrimit, por e pengon rrugëtimin e tij drejt shpëtimit dhe vetëpërmbajtjes. Për këtë arsye, Allahu i Lartësuar e përmend ndalesën e tij si një mjet për të arritur shpëtimin, jo thjesht si një kufizim. Në vijim, ajeti sqaron se alkooli, ashtu si edhe bixhozi, janë mjete përmes të cilave djalli mbjell armiqësi dhe urrejtje ndërmjet njerëzve. Dëmi, pra, nuk mbetet më individual, por shtrihet në marrëdhëniet shoqërore, duke prishur harmoninë, familjen, dhe komunitetin në tërësi.

Përveç dëmit fizik, mendor dhe shoqëror, Allahu e mbyll ajetin duke përmendur edhe dëmin shpirtëror, i cili është më i thellë dhe më i rrezikshëm. Alkooli e largon njeriun nga përkujtimi i Allahut dhe nga namazi — dy shtyllat themelore që mbajnë gjallë lidhjen e tij me Krijuesin.

Humbja e kësaj lidhjeje përbën dëmin më të madh, sepse dëmton qëllimin e ekzistencës së njeriut dhe e zhyt atë në shpërqendrim e zbrazëti shpirtërore. Një zemër e turbulluar nga ndikimi i alkoolit humbet aftësinë për përqendrim në adhurim, për pendim të sinqertë dhe për shijimin e qetësisë që buron nga afërsia me Allahun.

9 Ebu Davudi, Sulejman ibn el-Esh’ath, Suneni i Ebu Davudit, Libri i Mjekësisë, Bejrut, Dar el-Kutub el-‘Ilmijjeh, pa vit, hadithi nr. 3874.

10 The Lancet, vol. 392 (22 Shtator, 2018), 1026, aksesuar me 2 Shkurt, 2019, https://www.thelancet.com/action/ showPdf?pii=S0140-6736%2818%2931310-2

11 K. (5: 90-91).

 

Në kohët moderne, falë zhvillimit të teknologjisë dhe kërkimeve shkencore bashkëkohore, shumë nga të vërtetat që Kur’ani i ka përmendur qysh më parë janë bërë edhe më të qarta. Studimet mjekësore dhe psikologjike kanë vërtetuar lidhjen e drejtpërdrejtë mes konsumit të alkoolit dhe sëmundjeve të rënda trupore, dëmtimeve të trurit, prishjes së ekuilibrit emocional dhe shtimit të dhunës në familje e shoqëri. Në të njëjtën kohë, kërkimet sociologjike tregojnë se abuzimi me alkoolin është ndër faktorët kryesorë të shkatërrimit të strukturës familjare dhe rënies së vlerave morale.

Ky punim, duke u mbështetur në burimet hyjnore dhe në zbulimet bashkëkohore, synon të paraqesë disa nga këto të vërteta, për të theksuar se ndalimi i alkoolit në Islam nuk është thjesht një dispozitë fetare, por një sistem mbrojtës gjithëpërfshirës që ruan trupin, mendjen, shpirtin dhe shoqërinë nga çdo formë dëmshmërie.

 

Vdekshmëria dhe shkalla e vrasjeve

Alkooli është një faktor i rëndësishëm rreziku për shumë lloje dëmtimesh që mund të përfundojnë me vdekje. Këto përfshijnë aksidentet rrugore, mbytjet, helmimet, rëniet, djegiet, vetëvrasjet dhe format e ndryshme të dhunës.

Sipas të dhënave të National Institute on Alcohol Abuse and Alcoholism (NIAAA), në vitin 2012, nga 3.3 milion vdekje, ose 5.9% e të gjitha vdekjeve globale (7.6% për burrat dhe 4.1% për gratë), i atribuheshin konsumit të alkoolit.12

Në Shtetet e Bashkuara të Amerikës, përmendet se çdo vit rreth 88,000 persona (përafërsisht 62,000 burra dhe 26,000 gra) vdesin nga shkaqe të lidhura me alkoolin, duke e bërë atë shkakun e tretë më të madh të vdekjes së parandalueshme në vend.

Shkaku i parë është duhani, dhe i dyti është dieta e dobët dhe mungesa e aktivitetit fizik.13 Vetëm në vitin 2014, 9,967 vdekje (ose 31% e të gjitha fataliteteve rrugore) ishin rezultat i drejtimit të automjetit nën ndikimin e alkoolit.14

 

Ndikimet në shëndet

Sipas kërkimeve të kryera së fundmi, çrregullimet nga përdorimi i alkoolit janë më të përhapura në vendet me të ardhura të larta. Në nivel global, vlerësohet se 237 milion burra dhe 46 milion gra vuajnë nga këto çrregullime. Prevalenca më e lartë është regjistruar në Rajonin Evropian

12 National Institute on Alcohol Abuse and Alcoholism, “Alcohol Facts and Statistics,” aksesuar me 2 Shkurt, 2019, https://www.niaaa.nih.gov/alcohol-health/overview-alcohol-consumption/alcohol-facts-and-statistics

13 Ibid. (par. 3).

14 World Health Organization, Global Status Report on Alcohol and Health 2018, Geneva: WHO, 2018, aksesuar me

2. Shkurt, 2019, https://apps.who.int/iris/bitstream/handle/10665/274603/9789241565639-eng.pdf?ua=1

 

(14.8% tek burrat dhe 3.5% tek gratë) dhe në (kontinentin Amerikan, atë verior dhe jugor, 11.5% tek burrat dhe 5.1% tek gratë).15

Sipas Organizatës Botërore të Shëndetësisë (OBSH) në vitin 2014, u raportua se alkooli kontribon në më shumë se 200 sëmundje dhe dëmtime të lidhura me shëndetin. Në vitin 2012, 5.1% e barrës globale të sëmundjeve dhe dëmtimeve (që përfaqësonte 139 milion vite jetë të humbura për shkak të paaftësisë) i atribuohej konsumit të alkoolit.16

Më poshtë paraqiten disa nga kategoritë kryesore të ndikimeve të alkoolit në trupin e njeriut:

 

Mëlçia:

Në vitin 2015, nga 78,529 vdekje për shkak të sëmundjeve të mëlçisë tek personat mbi 12 vjeç, 47% kishin lidhje me alkoolin.

• Tek meshkujt: 49,695 vdekje nga sëmundjet e mëlçisë — 5% përfshinin alkoolin.
• Tek femrat: 28,834 vdekje nga sëmundjet e mëlçisë — 5% përfshinin alkoolin.17Konsumimi i tepërt i alkoolit dëmton mëlçinë dhe çon në një sërë problemesh, përfshirë:
• Steatozë (mëlçi dhjamore)
• Hepatit alkoolik
• Fibrozë
• Cirozë hepatike18

 

Truri:

Alkooli ndërhyn në rrugët e komunikimit të trurit dhe ndikon në mënyrën se si truri duket dhe funksionon. Këto ndërprerje mund të ndryshojnë gjendjen shpirtërore, sjelljen dhe aftësinë për të menduar qartë, duke prekur edhe koordinimin e lëvizjeve të personit.19

15 Ibid.

16 Ibid.

17 Centers for Disease Control and Prevention, “Multiple Cause of Death Data on CDC WONDER,” aksesuar me 2, Shkurt, 2019, https://wonder.cdc.gov/mcd.html

18 National Institute on Alcohol Abuse and Alcoholism, “Alcohol’s Effects on the Body,” aksesuar me 2, Shkurt, 2019, https://www.niaaa.nih.gov/alcohols-effects-health/alcohols-effects-body

19 Ibid.

 

Zemra:

Konsumimi i rregullt për një kohë të gjatë, ose pirja e tepërt në një rast të vetëm, mund të dëmtojë zemrën, duke shkaktuar probleme të tilla si:

• Kardiomiopati – zgjerim dhe dobësim i muskujve të zemrës
• Aritmi – rrahje të çrregullta të zemrës
• Goditje në tru (stroke)
• Tension i lartë i gjakut20

 

Pankreasi:

Alkooli e nxit pankreasin të prodhojë substanca toksike që mund të çojnë në pankreatit, një inflamacion i rrezikshëm që dëmton enët e gjakut të pankreasit dhe pengon tretjen e duhur.21

Kanceri:

Sipas një studimi të publikuar në American Journal of Public Health, konsumimi i alkoolit shkakton nga 18,200 deri në 21,300 vdekje nga kanceri çdo vit, ose 3.2% deri në 3.7% të të gjitha vdekjeve nga kanceri në SHBA.

Nga viti 2009 deri në 2010, 3.5% e të gjitha vdekjeve nga kanceri në Shtetet e Bashkuara (rreth 19,500 vdekje) ishin të lidhura me alkoolin.22

Në përfundim, studimi theksonte se rritja e konsumit të alkoolit rrit rrezikun e kancerit, dhe se nuk ekziston asnjë sasi e sigurtë e konsumimit të tij në raport me këtë rrezik.23

Zonat ku kanceri shfaqet më shpesh si pasojë e alkoolit përfshijnë:

• kokën dhe qafën,
• ezofagun,
• mëlçinë,

20 Ibid.

21 Ibid.

22 D. E. Nelson et al., “Alcohol-Attributable Cancer Deaths and Years of Potential Life Lost in the United States,” American Journal of Public Health 103, no. 4 (2013): 641-648, aksesuar me 12 Shkurt, 2019, https:// pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/23409916

23 Ibid.

• gjirin,
• dhe zonën kolorektale.24

 

Sistemi imunitar:

Sipas National Institute on Alcohol Abuse and Alcoholism, konsumimi i tepërt i alkoolit dobëson sistemin imunitar, duke e bërë trupin më të ndjeshëm ndaj sëmundjeve.

Personat që pinë rregullisht janë më të prirur të preken nga pneumonia dhe tuberkulozi krahasuar me ata që nuk pijnë.

Edhe pirja e madhe në një rast të vetëm ngadalëson aftësinë e trupit për t’u mbrojtur nga infeksionet — madje deri në 24 orë pas dehjes.25

 

Paratë e shpërdoruara

Kur shqyrton rezultatet e statistikave, vihet re se nuk është vetëm konsumimi i alkoolit ai që është problematik dhe i dëmshëm, por gjithashtu edhe paratë që shpërdorohen për të. Kur’ani Famëlartë ndalon shpenzimin e tepërt duke thënë:

وَلَا تُبَذِّرْ تبَذْيِراً

 

“… dhe mos shpenzo kot.”26

Sipas të dhënave të National Institute on Alcohol Abuse and Alcoholism, në vitin 2010, shpërdorimi i alkoolit i kushtoi Shteteve të Bashkuara të Amerikës rreth 249 miliardë dollarë.27

Është e njohur që alkooli shkakton varësi, dhe për këtë arsye, njerëzit që nuk kanë mundësi ta blejnë atë, shpesh vjedhin për të përmbushur nevojën e tyre. Nuk janë të rralla rastet kur një person hyn në një dyqan pijesh apo market dhe kërcënon shitësin me armë, vetëm për të marrë alkool.

Një tjetër mënyrë e zakonshme për të ushqyer varësinë është huamarrja e parave, e cila thellon krizën financiare të individit — veçanërisht tek shtresat e varfra.

Në një artikull të shkruar në The Daily Beast (29 Dhjetor 2010), Anneli Rufus citon profesoreshën Sharon Wilsnack nga University of North Dakota, e cila studion sjelljet e lidhura

24 National Institute on Alcohol Abuse and Alcoholism, “Alcohol’s Effects on the Body,” aksesuar me 12 Shkurt, 2019, https://www.niaaa.nih.gov/alcohols-effects-health/alcohols-effects-body

25 Ibid.

26 Kur’ani: (7:26).

27 National Institute on Alcohol Abuse and Alcoholism, “Alcohol Facts and Statistics,” aksesuar me 12 Shkurt, 2019, https://www.niaaa.nih.gov/alcohol-health/overview-alcohol-consumption/alcohol-facts-and-statistics

 

me alkoolin: “Ekziston një problem i madh me konsumimin e alkoolit në Ugandë dhe në shumicën e vendeve afrikane. Gjëja më e trishtueshme është se këto vende kanë kaq shumë probleme të tjera, saqë pirja e alkoolit nuk merr vëmendjen e duhur — megjithëse, ato janë të gjitha të lidhura. Personi i dehur gjatë gjithë kohës, nuk mund të mësojë një zanat dhe të dalë nga varfëria.”28

 

Pirja e alkoolit dhe drejtimi i automjetit

Personat që pijnë alkool dhe drejtojnë automjete mund të shkaktojnë aksidente të rënda në trafik. Shpesh këto aksidente përfshijnë viktima, dëmet e të cilave janë të pariparueshme. Këto aksidente nuk shkaktohen vetëm nga shoferët e dehur, por edhe nga këmbësorët e dehur. Në Afrikën e Jugut, për shembull, me një shkallë vdekshmërie në trafik prej 39.7 për 100,000 banorë çdo vit — dyfish më e lartë se mesatarja globale — është vlerësuar se 40% e vdekjeve rrugore në vitin 2007 ishin këmbësorë, dhe më shumë se gjysma e këtyre këmbësorëve kishin një përqendrim të alkoolit në gjak (BAC) mbi kufirin ligjor të lejuar për drejtimin e automjetit. Një studim në Tayside, Skoci, zbuloi se këmbësorët e dehur përbënin një të tretën e vdekjeve në trafik të lidhura me alkoolin. Në një qendër traumatologjike spitalore në Melbourne, Australi, gjatë viteve 2009–2014, 24.7% e këmbësorëve të plagosur në aksidente rrugore ishin nën ndikimin e alkoolit.29

 

Ndikimi në fetus

Ekspozimi i fetusit ndaj alkoolit ndodh kur një grua konsumon alkool gjatë shtatzënisë. Kjo mund të jetë jashtëzakonisht e dëmshme si për gruan shtatzënë, ashtu edhe për foshnjën. Të dhënat nga klinikat prenatale dhe studimet postnatale sugjerojnë se në Shtetet e Bashkuara të Amerikës, 20 deri në 30 për qind e grave pijnë alkool në një periudhë të caktuar gjatë shtatzënisë. Gratë që pijnë gjatë shtatzënisë mund të shkaktojnë dëmtime në trurin e fëmijës, duke çuar në një sërë problemesh zhvillimore, njohëse dhe sjellore, të cilat mund të shfaqen në çdo fazë të fëmijërisë.30

Të dhënat e mëposhtme të Organizatës Botërore të Shëndetësisë tregojnë për sindromën fetale të alkoolit dhe çrregullimet e spektrit të alkoolit fetal në popullatën e përgjithshme.31

28 David Sessions, “Drinking Stats: Who Drinks the Most Alcohol?” The Daily Beast, December 29, 2010, aksesuar me 12 Shkurt, 2019, https://www.thedailybeast.com/drinking-stats-who-drinks-the-most-alcohol

29 World Health Organization, Global Status Report on Alcohol and Health 2018 (Geneva: WHO, 2018), 12, aksesuar me 12 Shkurt, 2019, https://apps.who.int/iris/bitstream/handle/10665/274603/9789241565639-eng.pdf? ua=1

30 National Institute on Alcohol Abuse and Alcoholism, Alcohol Facts and Statistics, aksesuar me 12 Shkurt, 2019, https://www.niaaa.nih.gov/alcohol-health/overview-alcohol-consumption/alcohol-facts-and-statistics

31 World Health Organization, Global Status Report on Alcohol and Health 2018 (Geneva: WHO, 2018), 6, aksesuar me 12 Shkurt, 2019, https://apps.who.int/iris/bitstream/handle/10665/274603/9789241565639-eng.pdf?ua=1

 

Statistikat e mësipërme paraqesin rezultate të bazuara në numrin e rasteve për 10.000 persona. Nga të dhënat, vërehet se rajoni i Europës (EUR) paraqet incidencën më të lartë, me 198.2 raste nga 10.000, që lidhen me sindromën fetale të alkoolit dhe çrregullimet e spektrit të alkoolit fetal. Në të kundërt, vendet e Lindjes së Mesme (EMR) paraqesin nivelin më të ulët të rasteve, me vetëm 1.3 raste për 10.000 persona.

 

Ndalimi i Alkoolit në Shtetet e Bashkuara dhe Arsyeja e Dështimit të Tij

Burra duke derdhur alkool gjatë viteve të ndalimit në SHBA32

Në vitin 1920, qeveria e Shteteve të Bashkuara ndaloi prodhimin, shitjen dhe konsumimin e alkoolit. Kjo nismë synonte të zvogëlonte dëmet e shumta që ishin përhapur në shoqërinë amerikane; megjithatë, në vitin 1933 ndalimi u hoq. Disa shtete vazhduan ta mbanin ndalimin deri në vitin 1966. Gjatë viteve të ndalimit, burgjet u mbushën me njerëz që u kapën duke konsumuar alkool. Ky ndalim i plotë çoi në krijimin e një tregu të gjerë të zi për shit-blerjen ilegale të alkoolit.

Në një artikull të botuar në The Guardian (25 gusht 2012), Dominic Sandbrook shkruan: “… historianët vlerësojnë se deri në vitin 1925, kishte deri në 100,000 bare ilegale vetëm në

qytetin e Nju Jorkut, shumë prej tyre lokale të vogla e të ndotura, ndërsa të tjera shërbenin për të pasurit dhe të lidhurit me pushtetin. Në Detroit, pranë kufirit me Kanadanë, kontrabandistët përdornin ‘dysheme false në makina, tanka të dyfishtë benzine, ndarje të fshehta, madje edhe shporta blerjeje dhe valixhe me fund të dyfishtë, pa përmendur shishet e kamufluara dhe ‘shishet e ujit të ngrohtë,’ siç thuhet në një përshkrim, për të futur alkool në qytet. Dhe është shumë domethënëse se kur policia e shtetit të Miçiganit bastisi një bar në Detroit, gjeti aty kongresmenin lokal, sherifin e qytetit dhe vetë kryetarin e bashkisë duke pirë.”33

Dështimi i ndalesës së alkoolit në Shtetet e Bashkuara tregon se ligjet njerëzore, sado të mirëmenduara apo të mbështetura nga qëllime të mira, shpesh nuk arrijnë të ndryshojnë

32 Angela Logomasini, “5 Prohibition Laws We Still Live With,” *FEE.org* (January 31, 2017), aksesuar me 2 Shkurt, 2019, [https://fee.org/articles/5-prohibition-laws-we-still-live-with/](https://fee.org/articles/5-prohibition- laws-we-still-live-with/). ([fee.org][1])

[1]: https://fee.org/articles/5-prohibition-laws-we-still-live-with/?utm_source=chatgpt.com “5 Prohibition Laws We Still Live With”

33 G.S. Reporter, “How Prohibition Backfired and Gave America an Era of Gangsters and Speakeasies,” The Guardian, August 26, 2012, aksesuar me 2 Shkurt, 2019, https://www.theguardian.com/film/2012/aug/26/lawless- prohibition-gangsters-speakeasies

 

rrënjësisht sjelljen e shoqërisë nëse mungon themeli shpirtëror dhe moral. Ndalimi ligjor i alkoolit u përpoq të zëvendësonte ndërgjegjen me frikën e ndëshkimit, por pa një lidhje të brendshme me parimin hyjnor, shoqëria e gjeti mënyrën ta anashkalonte ligjin. Kur një ndalesë ose urdhër është i shpallur hyjnisht, ai mbart një ndikim më të thellë, sepse buron nga besimi dhe bindja e zemrës, jo thjesht nga presioni i jashtëm. Sa më e bazuar në besim të jetë një shoqëri, aq më e fortë do të jetë zbatimi i kërkesave hyjnore, sepse njeriu i udhëhequr nga besimi e ndalon veten jo për shkak të ligjit njerëzor, por për shkak të ndërgjegjes dhe përgjegjësisë para Zotit.

 

Ndalimi Kur’anor në Shoqëritë Islame përballë Ndalimit Qeveritar në Vendet Joislame

Pavarësisht se në shumë vende myslimane ekzistojnë kriza politike apo qeveritare, dëmet që vijnë nga alkooli në ato shoqëri janë minimale. Kjo nuk ndodh sepse njerëzit kanë frikë nga ndonjë qeveri që ua ndalon alkoolin (në fakt, ka vende me shumicë myslimane ku alkooli është i lejuar me ligj), por sepse ata qëndrojnë larg tij për shkak të përkushtimit ndaj traditës dhe vlerave islame. Madje, në shumë vende me përqindje më të madhe islame, edhe ata individë që nuk praktikojnë rregullisht ritualet fetare, sërish heqin dorë nga konsumimi i alkoolit. Kjo paraqet një shembull unik ku rregulli Kur’anor mbizotëron mbi çdo rregull tjetër, dhe ku anëtarët e shoqërisë shmangin dëmet për shkak të bindjes fetare — e jo nga frika ndaj policisë apo ndëshkimit ligjor.

Ky realitet mund të shihet si një shfaqje e Natyrës Hyjnore të mrekullueshme të ligjësisë kuranore, e cila ndalon çdo lloj gjëje dehëse, përfshirë edhe alkoolin. Zbatimi i kësaj dispozite të Sheriatit sot — pa detyrim — pasqyron mënyrën se si brezat e parë myslimanë në Medinë zbatuan urdhrin hyjnor. Profeti Muhamed (a.s.) mori shpalljen nga Zoti i Madhëruar, i Cili urdhëroi: “O ju që keni besuar! Me të vërtetë, vera, bixhozi, idhujt dhe shigjetat për short janë ndyësi prej veprave të shejtanit. Largojuni atyre që të mund të shpëtoni.”34

Kur zbriti ky urdhër, njerëzit menjëherë hodhën furnizimet e tyre me alkool në rrugë dhe iu bindën urdhrit. Hadithi vijues e përshkruan këtë ngjarje:

عَنْ أبَيِ سعَيِدٍ الُْخدْرِيِّ قاَلَ: قاَلَ النَّبِيُّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ إِنَّ اللَّهَ تعَاَلىَ حَرَّمَ الَْخمْرَ فَمَنْ أَدْرَكَتْهُ هَذِهِ الْآيَةُ وَعِنْدَهُ منِهْاَ شَيْءٌ فَلَا يَشْرَبْ وَلَا يَبِعْ قاَلَ فاَسْتَقْبَلَ النَّاسُ بماَِ كاَنَ عِنْدَهُ منِهْاَ فيِ طرَيِقِ المدَْيِنَةِ فسَفَكَوُهاَ

Një prej shokëve të Profetit (a.s.), Ebū Saʿīd el-Hudrī, transmeton se Profeti (a.s.) tha: “Vërtet, Allahu i Lartësuar e ka ndaluar verën. Kështu, kushdo që merr vesh për këtë ajet dhe ka ende prej saj, le të mos e pijë dhe as ta shesë.” Dhe, siç tregon ai, njerëzit menjëherë dolën nëpër rrugët e Medinës dhe e derdhën gjithçka që kishin.35

35 Imam Buhari, Sahihu i Buhariut, Libri i Pijeve, hadithi nr. 2464; Imam Muslim, Sahihu i Muslimit, hadithi nr. 1980.

 

Ky hadith tregon qartë mënyrën se si besimtarët myslimanë në kohën e Profetit (a.s.) iu bindën urdhrit hyjnor. Edhe sot, myslimanët e devotshëm vijojnë ta respektojnë këtë ndalim hyjnor, duke qëndruar larg alkoolit dhe çdo lloj gjëje dehëse.

Më poshtë, tabelat krahasuese në studime bashkohore tregojnë se vendet myslimane kanë nivele minimale të konsumit të alkoolit dhe, për rrjedhojë, më pak sëmundje, paaftësi dhe vdekje që burojnë prej tij, krahasuar me vendet ku alkooli konsumohet rëndë.

Sipas të dhënave të paraqitura në tabelat përkatëse, vërehet se Danimarka regjistron një përqindje rekord të meshkujve që konsumojnë alkool, me 97.1% të popullsisë mashkullore që e përdorin atë. Ndërkohë, Polonia paraqet përqindjen më të lartë të sëmundjeve, paaftësive dhe vdekjeve të lidhura me konsumimin e alkoolit tek meshkujt, me 13.9% të rasteve që burojnë drejtpërdrejt prej tij.36

 

Një qasje shqetësuese

Është e papranueshme që të bëhet kaq pak për të frenuar një krizë që në thelb është plotësisht e parandalueshme. Alkooli njihet globalisht për efektet e tij të dëmshme në trup dhe mendje, duke shkaktuar miliona vdekje që mund të shmangeshin çdo vit. Megjithatë, ai vazhdon të shitet, të promovohet dhe të normalizohet në shoqëri. Shtetet e Bashkuara, ashtu si shumë vende të tjera, ende lejojnë reklamimin e pijeve alkoolike në media, shpesh me kufizime minimale dhe të lehta për t’u anashkaluar.

36 U.S. News & World Report, “Study: Assessment of Drinkers Worldwide Shows No Amount of Alcohol Is Healthy,” August 23, 2018, aksesuar me 2 Shkurt 2019, https://www.usnews.com/news/best-countries/articles/ 2018-08-23/study-assessment-of-drinkers-worldwide-shows-no-amount-of-alcohol-is-healthy

 

Një studim i fundit tregon se pothuajse 50% e vendeve të botës nuk kanë asnjë kufizim në reklamimin e alkoolit në internet apo rrjetet sociale — një tregues i qartë se rregullimi ligjor në shumë shtete mbetet shumë prapa zhvillimeve teknologjike. Për më tepër, tridhjetë e pesë vende nuk zbatojnë asnjë formë rregullimi në asnjë lloj medie, përfshirë televizionin, radion dhe platformat digjitale. Shumica e këtyre vendeve ndodhen në Afrikë (17 vende) dhe në dy kontinentet Amerikane (11 vende)37, çka nënvizon mungesën e një qasjeje të bashkërenduar ndërkombëtare për të kufizuar një ndër shkaqet kryesore të dëmshmërisë shëndetësore globale.

Përfundim

Ekzistojnë sot shumë vende ku statistikat mbi dëmet e alkoolit janë lehtësisht të qasshme dhe ku pasojat e tij shfaqen qartë në jetën e përditshme — në shëndetin publik, në stabilitetin familjar dhe në strukturën e përgjithshme shoqërore. Qëllimi i këtij studimi nuk ka qenë të shqyrtojë në detaje shkaqet e dështimit për ta frenuar krizën e alkoolit në Evropë, Amerikë apo Afrikë, por të theksojë një të vërtetë të pamohueshme: ndalimi i plotë i alkoolit në Sheriatin Islam përfaqëson një mrekulli kur’anore, që synon ta mbrojë njeriun nga dëmet e shumta — fizike, mendore dhe shpirtërore — që burojnë prej tij.

Intervistat me të konvertuar të rinj në Perëndim shpesh theksojnë se për ta, Kurani — përmes urtësisë dhe qartësisë së tij ligjore — është bërë udhërrëfyes drejt një jete më të shëndetshme, më të pastër dhe më të ndërgjegjshme. Ndoshta pikërisht këtu qëndron edhe urtësia hyjnore e ndalimit të alkoolit: për të çliruar njeriun nga varësitë dhe dobësitë që e robërojnë, dhe për ta ngritur drejt një jete me qëllim, përgjegjësi dhe lidhje të qëndrueshme me Krijuesin e tij. Në Kur’an thuhet:

يرُيِدُ اللَّهُ لِيُبَيِّنَ لَكُمْ وَيَهْدِيَكُمْ سُنََن الَّذيِنَ منِ قَبْلِكُمْ ويَتَوُبَ عَلَيْكُمْ ۗ واَللَّهُ علَيِمٌ حكَيِمٌ

“Allahu dëshiron t’ju sqarojë juve të lejuarën dhe të ndaluarën, t’ju udhëzojë në rrugët e të parëve tuaj dhe t’ju pranojë pendimin. Vërtet, Allahu është i Dijshëm dhe i Urtë.”

37 World Health Organization. Global Status Report on Alcohol and Health 2018. Geneva: World Health Organization, 2018, pp. 116–117, aksesuar me 2 Shkurt 2019. https://apps.who.int/iris/bitstream/handle/ 10665/274603/9789241565639-eng.pdf?ua=1

 

Bibliografia

“Alcohol Facts and Statistics.” National Institute on Alcohol Abuse and Alcoholism. Aksesuar me 2 Shkurt 2019. https://www.niaaa.nih.gov/alcohol-health/overview-alcohol-consumption/ alcohol-facts-and-statistics.

“Alcohol’s Effects on the Body.” National Institute on Alcohol Abuse and Alcoholism. Aksesuar me 2 Shkurt 2019. https://www.niaaa.nih.gov/alcohol-health/alcohols-effects-body.

“Alcohol Use in Pregnancy.” Fetal Alcohol Spectrum Disorders (FASDs). Centers for Disease Control and Prevention. Aksesuar me 2 Shkurt 2019. https://wonder.cdc.gov/mcd.html.

Buhari, Ebu Abdullah Muhamed bin Ismail. Sahihu i Buhariut. Rijad: Darussalam, 1997. Burton, Robyn. “No Level of Alcohol Consumption Improves Health.” The Lancet 392, no.

10152 (2018): 987–988. https://www.thelancet.com/journals/lancet/article/

PIIS0140-6736(18)31571-X/fulltext.

Ebu Davud, Sulejman ibn El-Eshʿath. Suneni i Ebi Davudit. Bejrut: Dar el-Fikr, pa vit.

Ebu Davud, Sulejman ibn el-Esh’ath. Suneni i Ebu Davudit. Bejrut: Dar el-Kutub el-‘Ilmijjeh, pa vit.

GBD 2016 Alcohol Collaborators. “Alcohol Use and Burden for 195 Countries and Territories, 1990–2016: A Systematic Analysis for the Global Burden of Disease Study 2016.” The Lancet (2018). https://www.thelancet.com/action/showPdf?

pii=S0140-6736%2818%2931310-2.

Kur’ani i Madhërishëm. Përkthyer nga Hasan Efendi Nahi. Prishtinë: Bashkësia Islame e Kosovës, 2015.

Logomasini, Angela. “5 Laws We Still Live With.” Foundation for Economic Education, January 31, 2017. Aksesuar me 2 Shkurt 2019. https://fee.org/articles/5-prohibition-laws-we-still- live-with/.

Mayo Clinic Staff. “Alcohol: Weighing Risks and Potential Benefits.” Nutrition and Healthy Eating, November 6, 2018. Aksesuar me 2 Shkurt 2019. https://www.mayoclinic.org/ healthy-lifestyle/nutrition-and-healthy-eating/in-depth/alcohol/art-20044551.

Muslim bin El-Haxh-xhaxh. Sahihu i Muslimit. Bejrut: Dar Ihja’ el-Turath el-ʿArabi, pa vit.

Nelson, D. E., et al. “Alcohol-Attributable Cancer Deaths and Years of Potential Life Lost in the United States.” American Journal of Public Health 103, no. 4 (2013): 641–648. https:// www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/23409916.

Rufus, Anneli. “Drinking Stats: Who Drinks the Most Alcohol.” The Daily Beast, December 29, 2010. Aksesuar me 2 Shkurt 2019. https://www.thedailybeast.com/drinking-stats-who- drinks-the-most-alcohol.

Sandbrook, Dominic. “How Prohibition Backfired and Gave America an Era of Gangsters and Speakeasies.” The Guardian, August 25, 2012. Aksesuar me 2 Shkurt 2019. https:// www.theguardian.com/film/2012/aug/26/lawless-prohibition-gangsters-speakeasies.

Schultz, E. J. “Hard Time: Liquor Advertising Pours into TV, Looser Restrictions, Raft of Launches Lead More Booze Brands to the Tube.” AdAge, May 14, 2012. Aksesuar me 2 Shkurt 2019. https://adage.com/article/news/hard-time-liquor-advertising-pours-tv/ 234733/.

“Study: Assessment of Drinkers Worldwide Shows No Amount of Alcohol Is Healthy.” U.S. News & World Report, August 23, 2018. Aksesuar me 2 Shkurt 2019. https:// www.usnews.com/news/best-countries/articles/2018-08-23/study-assessment-of-drinkers- worldwide-shows-no-amount-of-alcohol-is-healthy.

World Health Organization. Global Status Report on Alcohol and Health 2014.https:// www.who.int/substance_abuse/publications/global_alcohol_report/msb_gsr_2014_1.pdf? ua=1.

World Health Organization. Global Status Report on Alcohol and Health 2018.https:// apps.who.int/iris/bitstream/handle/10665/274603/9789241565639-eng.pdf?ua=1.

 

______________________

Click here to download it in pdf: